Án Oan Lệ Chi Viên

Anh hùng dân tộc, danh nhân bản hóa trái đất Nguyễn Trãi là người có đóng góp to béo cho lịch sử vẻ vang dân tộc, tuy nhiên cũng chịu đựng nỗi nhức oan từ trần nhất trong kế hoạch sử. Vụ án Lệ đưa ra viên thảm khốc đã giết hại nhiều người dân trong gia đình, bọn họ tộc Nguyễn Trãi. Hầu hết người sống sót đã đề nghị phiêu tán khắp nơi, mai danh ẩn tích. Chúng ta là cốt nhục của Nguyễn Trãi, để lại những đời con cháu đến ngày nay.

Bạn đang xem: Án oan lệ chi viên

*
*

Nguyễn Trãi hiệu Ức Trai, sinh vào năm 1380 tại ghê thành Thăng Long; phụ vương là Nguyễn Phi Khanh, mẹ là trằn Thị Thái. Quê nơi bắt đầu ở làng chi Ngại (Chí Linh, Hải Dương), sau dời về làng Ngọc Ổi, xóm Nhị Khê (Thường Tín, Hà Nội). Cả cuộc đời phố nguyễn trãi lo cho dân, đến nước. Ông là người tài đức vẹn toàn, một nhà tư tưởng, nhà bao gồm trị, công ty quân sự, nhà ngoại giao thiên tài, bên văn hoá vĩ đại, trí óc uyên bác, nhân biện pháp cao thượng. Tài năng, nhân giải pháp của Ông là hình tượng cho đạo lý, trí tuệ, tinh hoa văn hóa truyền thống của dân tộc. Rất có thể nói, nguyễn trãi là vị anh hùng có công đầu vào sự nghiệp Bình Ngô khai quốc mở nền bình trị, là bậc danh nhân đi mũi nhọn tiên phong trong sự nghiệp chấn hưng văn hoá dân tộc…

* Vụ án Lệ đưa ra viên cùng với Nguyễn Trãi: Vụ án xẩy ra vào năm Nhâm Tuất (1442), lúc vua Lê Thái Tông đi tuần du miền Đông. Sau thời điểm duyệt võ ở thành Chí Linh, bên vua về Côn sơn thăm Nguyễn Trãi. Ngày 04 tháng 8, trê tuyến phố về Thăng Long, vua Lê Thái Tông bao gồm nghỉ tại ly cung Lệ bỏ ra viên (tức Trải Vải) nay thuộc xóm Đại Lại, Gia Bình, Bắc Ninh. Đêm đó, bên vua bất thần băng hà. Nhân sự khiếu nại này, triều đình đang khép đường nguyễn trãi vào tội sai vợ là Nguyễn Thị Lộ đầu độc giết vua và kết án tru di tam tộc. Ngày 16 tháng 8, nguyễn trãi và ba họ vẫn rơi đầu trên pháp ngôi trường Thăng Long. Sách “Đại Việt sử ký Toàn thư” của Ngô Sĩ Liên ghi: “Ngày 16, giết mổ Hành khiển phố nguyễn trãi và bà xã là Nguyễn Thị Lộ, giết thịt đến ba đời”.

* Sự ly tán của mái ấm gia đình và họ tộc phố nguyễn trãi sau vụ án Lệ đưa ra viên:

Án “tru di tam tộc” được thực hiện tuỳ theo từng thời, từng ngôi trường hợp cố thể. Án này được vận dụng hoặc là ba họ tất cả họ cha, bọn họ mẹ, bọn họ vợ; hoặc bố đời gồm bố thế hệ cha, con, cháu; hoặc ba đời số lượng giới hạn hơn là phụ thân mẹ, anh em, vk con. Trong vụ án Lệ đưa ra viên, đối tượng chủ yếu đuối triều đình nhằm mục tiêu vào là đường nguyễn trãi và Nguyễn Thị Lộ. Mà lại theo gia phả các chi họ Nguyễn đều cho biết thêm cả mái ấm gia đình Nguyễn Trãi bị truy nã sát. Những bà bà xã và bạn bè trong gia đình cũng trở thành án. Như vậy, án tru di tam tộc năm 1442 so với Nguyễn Trãi, triều đình thực thi áp dụng với cha đời là phụ thân mẹ, anh em, vk con. Sử sách biên chép về việc thi hành vụ án không đầy đủ. Sách “Đại Việt sử ký kết toàn thư” chép: tháng 8 “Ngày 16, giết Hành khiển nguyễn trãi và vk là Nguyễn Thị Lộ, giết đến ba đời”. Sách “Cương mục” chép: “giết vượt chỉ nhập nội đại hành khiển trí sĩ Lê Trãi, tru di cả họ”. Gia phả họ Nguyễn sinh sống Nhị Khê với sách “Tiên sinh sự trạng khảo” của Dương Bá Cung cũng ghi: “giết Nguyễn Trãi, Nguyễn Thị Lộ và bắt tội đến bố họ, tịch kí ruộng đất gia tài làm của công”. Chính sử không cho biết thêm trong vụ án không tính Nguyễn Trãi, Nguyễn Thị Lộ còn phần đa ai bị giết thịt và con số bao nhiêu người.

Theo tộc phả họ Nguyễn ở đưa ra Ngãi (Cộng Hòa, Chí Linh), Phương Quất (Kinh Môn, Hải Dương) với gia phả ngơi nghỉ Nhị Khê (Thường Tín, Hà Nội)… thì đường nguyễn trãi có 5 bà vợ.

Vợ cả là bà è cổ Thị Thành.

Vợ thứ 2 họ Phùng, quê ngơi nghỉ xã Nguyệt Áng, Thanh Trì, Hà Nội.

Vợ sản phẩm công nghệ 3 là bà Nguyễn Thị Lộ, quê sinh sống xã Hải Triều, thị xã Ngự Thiên, (nay là Hưng Hà, Thái Bình).

Vợ thứ 4 là bà Phạm Thị Mẫn, quê sinh sống làng Nỗ Vệ, Thuỵ Phú, Phú Xuyên, Hà Nội.

Vợ sản phẩm 5 là bà Lê Thị phu nhân, tín đồ làng đưa ra Ngãi, cộng Hòa, Chí Linh, Hải Dương.

Như vậy, xung quanh họ Nguyễn (họ cha) còn có những họ tương quan là họ è cổ (chánh thất è cổ Thị Thái của Nguyễn Ứng Long; chánh thất Trần thành phố của Nguyễn Trãi), họ Nhữ (bà kế thất của Nguyễn Ứng Long), họ Phùng, họ Phạm (vợ đồ vật của Nguyễn Trãi). Cũng theo các gia phả trên mang đến biết, phố nguyễn trãi sinh được 7 người nam nhi và một fan con gái.

Bà bao gồm nhất è cổ Thị Thành: Sinh Nguyễn Khuê, Nguyễn Ứng, Nguyễn Phù (tức Nguyễn Hồng Quý hay Hồng Quỳ).

Bà 2 là Phùng Thị phu nhân: Sinh Nguyễn Thị Trà, Nguyễn Bản, Nguyễn Tích.

Bà 3 là Nguyễn Thị Lộ: không tồn tại con

Bà 4 là Phạm Thị Mẫn: Sinh ra Nguyễn Anh Vũ

Bà 5 là Lê Thị phu nhân: ra đời Nguyễn Năng Đoán

Sau vụ án Lệ bỏ ra viên đa số người trong gia đình, chúng ta tộc Nguyễn Trãi đã bị hành hình, có những người dân lánh nàn trốn án. địa thế căn cứ vào các gia phả, phối kết hợp với kết quả khảo sát thực tế tại những chi họ Nguyễn, bước đầu khẳng định những tín đồ trong gia đình Nguyễn Trãi còn sống sót như sau:

* Về phần anh em với Nguyễn Trãi.

Khi vụ án xẩy ra thì thân phụ, thân chủng loại của đường nguyễn trãi là Nguyễn Phi Khanh và bà trần Thị Thái đã mất nên không hề liên đới trực tiếp.

Về bạn bè với Nguyễn Trãi; Nguyễn Phi Khanh có hai bà vợ với 7 tín đồ con trai. Bà cả là nai lưng Thị Thái sinh hạ 5 nam nhi là Nguyễn Trãi, Nguyễn Phi Báo, Nguyễn Phi Bằng, Nguyễn Phi Hùng, Nguyễn Phi Ly. Nguyễn Phi Khanh lấy bà sản phẩm công nghệ hai Đoàn Nhữ Hoàn, sinh 2 trai là Nguyễn Nhữ Soạn, Nguyễn Nhữ Trạch. Lúc vụ án xảy ra, tía người em là Nguyễn Phi Báo, Nguyễn Phi Bằng, Nguyễn Phi Ly những gia phả gần như “vô khảo”, ko thấy ghi tông tích và bé cái của mình nên rất có thể đã bị giết thịt trong vụ án. Còn Nguyễn Phi Hùng, Nguyễn Nhữ Soạn, Nguyễn Nhữ Trạch đã thoát nạn tru di. Trong đó, fan em thứ cha là Nguyễn Phi Hùng theo phụ vương Nguyễn Phi Khanh sang trung quốc năm 1407. Hai tín đồ em Nguyễn Nhữ Soạn, Nguyễn Nhữ Trạch bên trong diện truy tìm bắt của triều đình nhưng đã trốn thoát về sống nghỉ ngơi quê Cẩm Nga, Đông Sơn, Thanh Hoá. Về sau, Nguyễn Nhữ Trạch về định cư làm việc làng Bòng, làng Vĩnh Tân, Vĩnh Lộc, Thanh Hoá. Từ đó, ra đời hai đưa ra họ Nguyễn sống Thanh Hoá. Bỏ ra họ Nguyễn Nhữ Soạn ngơi nghỉ Cẩm Nga, Mộc Nhuận (nay ở trong Đông Sơn, Thanh Hoá). Bỏ ra họ Nguyễn Nhữ Trạch phát triển ở xã Bòng, Vĩnh Tân, Vĩnh Lộc, Thanh Hoá. Cái họ những lấy tổ là Nguyễn Phi Khanh. Riêng đưa ra họ Nguyễn Nhữ Soạn sau đó 1 chi cách tân và phát triển di cư xuống xã Lan Trà, thôn Trúc Lâm, Tĩnh Gia ra đời các bỏ ra họ Nguyễn sinh hoạt đây. Chi họ Nguyễn nghỉ ngơi Lan Trà phạt triển, sau đổi tên đệm thành Nguyễn Đình. Hiện tại nay, sinh sống Cẩm Nga và Lan Trà đều sở hữu từ đường thờ tiên tổ.

* Về mái ấm gia đình Nguyễn Trãi.

Trong số 5 người bà xã của Nguyễn Trãi, tộc phả ở Nhị Khê ghi rõ người vk cả là Trần tỉnh thành thọ 62 tuổi, giỗ ngày 16 tháng 8 âm lịch. Ngày giỗ trùng cùng với ngày thảm án xẩy ra năm 1442, và tuổi lâu của bà kém nguyễn trãi một tuổi. Như vậy, hoàn toàn có thể bà đã trở nên hành quyết cùng rất chồng. Bà xã thứ chúng ta Phùng ko thấy gia phả nói tới nên “vô khảo”. Vào 5 bà xã của Nguyễn Trãi, những gia phả lưu lại còn 2 tín đồ thoát nạn là bà Phạm Thị Mẫn cùng bà lắp thêm thiếp bọn họ Lê fan Chi Ngãi. 7 người đàn ông của đường nguyễn trãi thì 2 con của bà cả Trần thành thị là Nguyễn Khuê, Nguyễn Ứng với hai người con bà sản phẩm công nghệ Phùng Thị là Nguyễn Bản, Nguyễn Tích đều “vô khảo”, gia phả không ghi chép con cháu, rất có thể những người này cũng trở thành hành quyết cùng với cha trong vụ án. Theo nghiên cứu và phân tích của bọn chúng tôi, vào 7 fan con của Nguyễn Trãi, còn 3 người nam nhi và một cô gái thoát nàn tru di gồm:

Nguyễn Phù (tức Nguyễn Hồng Quý hay Hồng Quỳ) nhỏ người vk cả trằn Thị Thành. Sau vụ án Nguyễn Phù chạy ẩn về Phù Đàm (nay là Phù Khê, tự Sơn, Bắc Ninh) cải tiến và phát triển chi họ đường nguyễn trãi ở đó. Vào phả “Nguyễn Thị gia kê” viết đời Lê chủ yếu Hoà năm lắp thêm 17 (1698), trong phần dẫn tích trang 2 gồm ghi: “Họ ta trước nghỉ ngơi xã Nhị Khê, thị xã Thượng Phúc, đậy Thường Tín, xứ tô Nam, sau do chạm mặt đại biến bé cháu đề nghị chạy tản mát nhiều nơi. Một chi trong tương lai cư trú sinh hoạt nguyên cửa hàng xã Nhị Khê. Một bỏ ra về ở tại làng mạc Phù Đàm, thị trấn Đông Ngàn, xứ ghê Bắc)”.

Về chi họ đường nguyễn trãi ở Phù Khê còn có ý con kiến nhầm lẫn nhận định rằng chi chúng ta Nguyễn nghỉ ngơi Phù Khê thuộc con cháu Nguyễn Phi Hùng (em Nguyễn Trãi). Còn Nguyễn Phù – fan con lắp thêm 3 của Nguyễn Trãi tồn tại chạy lên rất cao Bằng thay đổi ra bọn họ Bế Nguyễn, dẫn tới các nhầm lẫn chúng ta Bế Nguyễn thuộc mẫu trực hệ Nguyễn Trãi. Khi phân tích phả các chi họ nguyễn trãi đều thống nhất cho biết thêm dòng họ Bế Nguyễn nghỉ ngơi Bắc Khê, Cao bằng do tổ Nguyễn Tông Thái là em ruột Nguyễn Kim, tướng trấn thủ biên giới lập ra. Chiếc họ Bế Nguyễn làm việc Bắc Khê, Cao bằng có lai lịch rõ ràng và không liên quan gì đến fan con sản phẩm công nghệ 3 của nguyễn trãi là Nguyễn Phù.

Còn về fan em trai phố nguyễn trãi là Nguyễn Phi Hùng khi phụ thân Nguyễn Phi Khanh bị quân Minh bắt giải lịch sự Kim Lăng (Trung Quốc), ông đi theo thân phụ để hầu hạ. Trong thời gian ở đạo Phúc Kiến, Nguyễn Phi Hùng lập gia đình sinh con cháu. Vì tại sao đặc biệt, Nguyễn Phi Hùng thay đổi họ sang họ Ngô. Đến năm Mậu Thân (1428) phụ vương Nguyễn Phi Khanh mất. Bây giờ Lê Thái Tổ vẫn bình định xong xuôi giặc Minh. Phố nguyễn trãi là Bình ngô khai quốc công thần được ban quốc tính tước quan liêu phục hầu. Một thời gian sau, Nguyễn Phi Hùng chuyển hài cốt phụ vương về táng tại núi Báo Đức (Chí Linh, Hải Dương), rồi trở lại Phúc loài kiến sống cùng gia đình. Sau khoản thời gian Nguyễn Phi Hùng mất, bé là Ngô Dũng đưa gia đình trở về cố kỉnh hương. Cũng do vụ án Lệ bỏ ra viên, để giữ an toàn cho nhỏ cháu, Ngô Dũng lại đổi họ sang bọn họ Phạm về định cư tại làng mạc Dương Liễu (Hoài Đức, Hà Nội). Đến đời thứ tư dòng họ tất cả cụ Phạm Phi Kiến sinh năm Giáp Tí (1564), đỗ Đệ nhị giáp tiến sĩ khoa Quý Hợi Vĩnh Tộ lắp thêm 5 (1623) đời vua Lê Thần Tông, có tác dụng quan mang lại Hiến sát sứ. Từ đây, nhỏ cháu của Phạm Phi loài kiến lại đổi mang lại họ gốc là Nguyễn Phi giữ cho đến ngày nay. Nhỏ cháu Nguyễn Phi sinh cơ lập nghiệp tại Dương Liễu. Trường đoản cú đó hiện ra và cải cách và phát triển các chi họ Nguyễn Phi sinh hoạt Dương Liễu, Hoài Đức, Hà Nội.

fan con thứ 2 sinh tồn là Nguyễn Anh Vũ, con bà Phạm Thị Mẫn, vợ thứ 4 của Nguyễn Trãi. Khi vụ án Lệ bỏ ra viên xảy ra, bà Phạm Thị Mẫn đang sở hữu thai 3 tháng, được người học trò cũ của phố nguyễn trãi là Lê Đạt gửi trốn vào xứ bể Man (phía tây Thanh Hoá). Một ít ngày sau khi vụ án lắng xuống, bà về buôn bản Dự Quần, thị trấn Ngọc Sơn, bao phủ Tính Gia nương náu, ẩn dật. Trên đây, bà sinh Nguyễn Anh Vũ. Để tránh sự truy liền kề của triều đình, Nguyễn Anh Vũ đổi sang họ mẹ là Phạm Anh Vũ. Năm 1464, vua Lê Thánh Tông ban chiếu minh oan mang đến Nguyễn Trãi, xong xuôi vụ án Lệ đưa ra viên. Lúc này, Nguyễn Anh Vũ thay mặt duy duy nhất của gia tộc ra dìm chiếu chỉ của triều đình. Đồng thời, Nguyễn Anh Vũ được vua Lê Thánh Tông phong chức Đồng Tri bao phủ Tĩnh Gia, cấp cho 100 chủng loại ruộng call là “miễn hoàn điền” (ruộng chưa phải trả lại) để nhỏ cháu đời đời kiếp kiếp phụng thờ, mùi hương khói. Nhớ ơn cha ông tổ tiên, Nguyễn Anh Vũ sản xuất mộ đường nguyễn trãi tại xứ đồng Tai Hà, thôn Dự Quần. Lấy ngày mất của đường nguyễn trãi (16 tháng 8 âm lịch) là ngày giỗ họ. Đời sau bởi vì không thuận lợi cho câu hỏi tế tổ (khó khăn khiếp tế, gió bão nhiều…), con cháu đưa lấy ngày mất của anh Vũ làm ngày giỗ họ.

Theo các phả ở bỏ ra Ngãi, Nhị Khê, Dự Quần, Hải Anh mang lại biết, Nguyễn Anh Vũ rước 2 cô vợ sinh được 7 người đàn ông gồm Nguyễn Tạc, Nguyễn Giám, Nguyễn Quân, Nguyễn Thiêm, Nguyễn Giáp, Nguyễn Thung, Nguyễn Châu Phượng với 1 bạn con gái. Khi những con vương trưởng, Nguyễn Anh Vũ cử những người con của chính mình về các nơi để hồi phục lại mẫu họ và hương khói từ đường tổ tiên như sinh hoạt Nhị Khê (Hà Nội), đưa ra Ngãi (Hải Dương), Thuỵ Phú (Phú Xuyên, Hà Nội); với hình thành, phạt triển một vài chi họ Nguyễn sống Hải Anh (Hải Hậu, nam Định), Xuân Dục (Mỹ Hào, Hưng Yên), Dự Quần (Xuân Lâm, Tĩnh Gia, Thanh Hoá)…

Người vợ thứ 5 của Nguyễn Trãi tồn tại là bà Lê Thị phu nhân người bỏ ra Ngại. Khi vụ án xảy ra bà chạy về Phương Quất (Kinh Môn, Hải Dương), có mặt Nguyễn Năng Đoán. Theo phả“Nhị Khê núm gia biên”, biên soạn cuối thời Lê cùng phả “Nguyễn tộc núm phả trường đoản cú thượng chí hạ” ở đưa ra Ngãi, soạn thời Hồng Thuận tứ niên (1516), sao lục năm 1994, trang17 tất cả chép:“祖 姊 次 妾 黎 氏 夫 人 館 在 芰 碍 社, 鳳 眼 縣, 蒗 江 府, 鎭 京 北. 時 將 公 悞 遇 有 胎 三 月 落 在 園 花 塃 使陶, 歸 顧 鄕 芰 碍 思 不 寡 再 緦. 于 挟 山 縣, 河 场 社, 花 餘 村. 居 安 後 改 花 橘 村”.Phiên âm: “Tổ tỷ máy thiếp Lê Thị phu nhân cửa hàng tại bỏ ra Ngại xã, Phượng Nhỡn huyện, lạng ta Giang Phủ, trấn khiếp Bắc. Thời tướng công (tức thời Ức Trai) ngộ đổi thay hữu thai tam nguyệt lạc tại viên hoa hoang sứ đào, quy vậy hương bỏ ra Ngại bốn bất quả tái ty. Vu Hiệp đánh huyện, Hà Tràng xã, Hoa Dư thôn. Cư yên ổn hậu cải Hoa Quất thôn”. Dịch nghĩa: “Tổ là bà xã thứ (Ức Trai) tên là Lê Thị nguyên cửa hàng ở tại xã bỏ ra Ngại, thị trấn Phượng Nhỡn, lấp Lạng Giang, trấn ghê Bắc. Khi xẩy ra vụ án Lệ chi viên năm 1442, bà đang có thai 3 mon đã phiêu bạt về khu vườn hoang sau về buôn bản Hoa Dư, làng Hà Tràng, thị trấn Hiệp tô (tức Phương Quất ngày nay)”. Từ đời Nguyễn Năng Đoán đã phát triển thành nhiều bỏ ra họ Nguyễn sống Phương Quất, Quế Lĩnh (Kinh Môn, Hải Dương), Triều Bến (Đông Triều, Quảng Ninh)…

Người phụ nữ duy độc nhất vô nhị của Nguyễn Trãi tồn tại là Nguyễn Thị Đào. Theo công trình nghiên cứu và phân tích của Trúc Khê về đường nguyễn trãi thì Nguyễn Thị Đào bị câm từ nhỏ. Khi gia biến, các thanh nữ trong bên bị sung làm thiếp, cô bé còn nhỏ tuổi và được một hoạn quan đưa về nuôi. Sau viên thiến quan đột nhiên mất sớm, chị em lưu lạc giáo phường tự nhiên và thoải mái nói được, sau vào cung ca hát, được vua Lê Thánh Tông chiếu cố, phong làm Chiêu nghi vào cung.

Xem thêm: Đồng Hồ Vạn Năng Sanwa Yx - Đồng Hồ Vạn Năng (Vom) Cho Người Mới

Như vậy, vụ án Lệ chi viên năm 1442, đang kết án không ít người dân trong gia tộc Nguyễn Trãi. Bên cạnh những người đã trở nên giết thì còn không ít người dân trong gia đình thoát nạn. Một vài con con cháu thoát nạn đã phiêu tán lánh nạn khắp nơi. Lần theo các gia phả thì phố nguyễn trãi còn 3 người đàn ông thoát nạn sau vụ án. Nhờ sự che chở và đùm quấn của nhân dân buộc phải đã sống sót. Vượt lên trên trả cảnh, họ đã tạo ra dựng cơ nghiệp, sinh ra các đời bé cháu. Cùng với ý thức về tông tộc, về nguồn gốc họ sẽ phân những con con cháu đi các nơi nhằm khởi dựng lại chiếc họ, lập từ đường để bái cúng. Rộng năm cầm kỷ hồi sinh phát triển, chiếc họ nguyễn trãi đã trải qua biết bao thăng trầm. Đến nay mẫu họ đường nguyễn trãi đã trở nên tân tiến thành một loại họ lớn có mặt ở khắp chỗ và có không ít đóng góp mang đến tiến trình phát triển của lịch sử dân tộc dân tộc./.