Tên dân gian: Lạc tiên, Nhãn lồng, hay chùm baoTên giờ đồng hồ Trung: 毛西番莲属Tên khoa học: Passiflora foetida L.Họ khoa học: thuộc họ Lạc tiên - Passifloraceae.
Cây lạc tiên(Mô tả, hình ảnh cây lạc tiên, phân bố, thu hái, nhân tố hóa học, tác dụng dược lý...)Mô tả:Cây lạc tiên là 1 trong cây thuốc nam giới quý, dạng dây leo bởi tua cuốn, rỗng. Lá mọc so le, dài khoảng 7cm, rộng lớn tới 10cm, chia thành 3 thuỳ nhọn. Lá kèm rách rưới ở mép. Tua cuốn mọc từ nách lá. Hoa trắng,, gồm tràng phụ hình sợi, màu sắc tím. Quả tròn, bao bởi vì lá bắc lâu dài như là một chiếc bao nghỉ ngơi ngoài. Trái chín vàng, ăn uống được. Toàn cây có lông.Thu hoạch vào mùa xuân
Bộ phận dùng:Toàn cây - Herba Passiflorae Foetidae.Phân bố:Loài liên nhiệt độ đới, mọc hoang khắp nơi, leo quấn ở các bãi trống lùm bụi. Cũng hay trồng ở những vườn thuốc.Thu hái:Thu hái toàn cây, phơi khô.Thành phần hoá học của lạc tiên- trong cây bao gồm chứa những hoạt hóa học như: Alcaloid, flavonoid, saponin.
Công dụng, liều dùng, quy kinh, tính vịTính vịLạc tiên tất cả vị ngọt và đắng, tính mát, có tính năng tiêu viêm, lợi tiểu.Quy kinh:Vào khiếp tâm, canTác dụng:Quả có công dụng an thần, sút đau.Chủ trị:An thần gây ngủ: cần sử dụng trong bệnh tim hồi hộp, trung tâm phiền muộn, mất ngủ; có thể dùng lá tươi ăn uống dưới dạng nấu ăn canh; hoặc cần sử dụng dưới dạng thuốc sắc đẹp riêng; hoặc phối hợp với Lá sen, Lá vông nem, Ngãi tượng ( củ bình vôi).Giải nhiệt độ độc, làm mát gan: cần sử dụng trong trường hợp khung hình háo khát hoặc đau mắt đỏ.Công dụng, hướng đẫn và phối hợp:Ngọn non Lạc tiên được hái về làm cho rau luộc ăn hay nấu canh. Quả chín vàng nạp năng lượng ngon. Lạc tiên được dùng trị suy nhược cơ thể thần kinh, Mất ngủ, ngủ tuyệt mơ, thiếu phụ hành ghê sớm. Còn cần sử dụng trị ho, phù thũng, viêm mủ da, lở ngứa, loét sinh sống chân.Ở Ấn Ðộ, nước sắc đẹp lá dùng làm trị dịch thiếu máu cùng hen suyễn, quả dùng gây nôn; lá sử dụng đắp cùng điều trị choáng váng và đau đầu.
Liều dùng:8 -16g dạng thuốc sắc. Dùng bên cạnh đun nước rửa với giã cành cây tươi để đắp.Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc lạc tiênSuy nhược thần kinh, mất ngủ:Lạc tiên 8-16g dung nhan uống. Sử dụng riêng hoặc phối hợp với lá Vông, lá Dâu, vai trung phong Sen nấu ăn thành cao lỏng, từng ngày dùng 2-5g, chia các lần uống, nên uống trước khi đi ngủ.Viêm da, ghẻ ngứa:Dây lá Lạc tiên với lượng vừa đủ, nấu bếp nước tắm với rửa.Bài thuốc an thần, có công dụng trợ tim, ngủ được êm, nhẹ thần kinh:Hạt sen 12g, lá Tre 10g. Cỏ mọc 15g, Lá dâu 10g, Lạc tiên 20g, Vông nem 12g, Cam thảo 6g, Xương người thương 6g, táo bị cắn nhân sao 10g. Ðổ 600ml nước sắc còn 200ml nước, uống ngày 1 tháng (An Giang).
Làm nước tiểu khát có chức năng mát với bổ:Cách có tác dụng như sau trái chín (càng chín càng thơm 0,5kg), vấp ngã đôi, nạo không còn ruột, ép cùng lọc rước dịch quả. Đường white 250g hòa với cùng một lít nước đun sôi để nguội. Đổ dịch quả vào nước đường, trộn đều. Nước trái lạc tiên trứng giữ mùi nặng thơm sệt biệt, vị tương đối chua, chứa được nhiều vitamin, độc nhất vô nhị là vitamin B2.Chữa lỵ:Dùng qủa lạc tiên 60 g, rửa sạch, sắc đem nước, pha thêm đường, chia 2 lần uống trước bữa ăn (Theo sách "Phúc con kiến dân gian thảo dược").Tham khảoPhân biệt những loại lạc tiên:Ngoài loài lạc tiên nói trên, nhằm tránh nhầm lẫn, cần chú ý tới một trong những loài không giống cũng có tên lạc tiên- Lạc tiên Nam cỗ (Passiflora cochinchinensis Spreng) cũng chính là cây leo cơ mà cành tương đối dẹt, gồm khía rãnh. Lá thuôn hẹp, gốc lá và đầu lá tương đối tròn, mép nguyên, phương diện trên nhẵn, phương diện dưới có ít lông. Các hoa color trắng. Quả nhỏ dại hình trứng nhẵn. Cây này không được sử dụng làm thuốc an thần như lạc tiên nói trên.- Lạc tiên tây (P. Incarnata L.): là dây leo, dài cho 9 - 10m. Thân gồm rãnh dọc, vỏ color xám nhạt, sau chuyển màu đỏ tía, khi non có lông mịn. Lá mọc so le, cha thùy, mép tất cả răng cưa, gồm tua cuốn ở kẽ lá. Hoa to, color trắng, thơm, có cuống dài, màu tím hoặc tương đối hồng. Quả hình trứng. Khi chín tất cả màu vàng. Quả tất cả vị chua, đựng vitamin. Có tính năng bổ mát, giải nhiệt.- Lạc tiên trứng, còn được gọi là dây mát (P. Edulis Sím): Là dây leo, mảnh, dài hàng chục mét. Thân mềm, hình trụ, tất cả rãnh dọc, nhiều lông thưa. Lá mọc so le, phân tách 3 thùy, nhẵn, mép khía răng cưa, gốc lá hình tim, bao gồm hai đường nhỏ, đầu lá nhọn. Hoa mọc riêng làm việc kẽ lá, bao gồm cuống dài, màu trắng. Trái mọng hình trứng, khi chín màu da cam. Ở nước ta, dây mát mọc hoang ở vùng Kỳ Sơn, Nghệ An. Dây mát mang đến quả thơm ngon, vỏ quả đựng được nhiều vitamin C, axít hữu cơ, tanin, đường, các nguyên tố vi lượng: Si, K, P… Dịch quả cũng đựng được nhiều vitamin C, tinh dầu, axít amin với β- caroten. Quả lạc tiên trứng được dùng làm thực phẩm, pha chế đồ uống, thiết bị hộp, bánh kẹo, kem, đồ vật tráng mồm sau bữa ăn và làm thuốc vấp ngã có tác dụng kích ưa thích thần khiếp và hỗ trợ cho việc hấp thụ được giỏi hơn.
