Ông bà ta gồm câu: “Sai một li đi một dặm”. Câu châm ngôn đó vẫn luôn là chân lý, từ thời điểm ngày xưa cho tới tận bây giờ. Chỉ cần sơ suất một ít thôi cũng khiến sự câu hỏi đi lệch siêu xa.
Bạn đang xem: Sai một li đi một dặm
 |
Chuyện tiếu lâm vn kể rằng có fan bị đau bụng, cho đi mời thầy lang chữa bệnh. Thầy giở sách dung dịch ra tra, thấy ghi “đau bụng uống nhân sâm”, bèn có tác dụng theo. Kết quả người căn bệnh chết. Tín đồ nhà khiếu nại thầy lên quan lại huyện. Thầy bảo chỉ tuân theo sách dạy. Quan lại bắt mở sách ra xem, té ra sau câu “đau bụng uống nhân sâm” còn có hai chữ “thì chết”!
Câu chuyện tiếu lâm trên đây muốn nói tới cách đọc câu nệ sách vở, và biện pháp đọc giấy tờ hời hợt, không đến nơi mang đến chốn. Chỉ sai một chút ít cũng dẫn đến bị tiêu diệt người. Cơ mà trong văn chương tốt đời thường, thỉnh thoảng đọc kỹ, nghe trọn mà ta vẫn ngộ thừa nhận như thường.
Có một anh nọ đến gặp gỡ bác sĩ xin chưa căn bệnh vô sinh. Bác sĩ tìm chưa ra nguyên nhân, anh ta góp ý:
- Thưa bác sĩ, tui nghi dịch vô sinh này có tính di truyền, kiên cố tui bị lây từ ông già rồi.
Bác sĩ bực mình, gắt:
- ba anh vô sinh thì anh ở đâu ra?
Anh ta tức thời đáp:
- Dạ, tui ở trong quê mới ra hồi sáng sủa ni!
Đó là chuyện khôi hài không tính đời. Vào văn chương vẫn đầy hầu như chuyện phát âm nhầm, hiểu sai. Bài xích hát nổi tiếng “Con đôi mắt còn lại” của nhạc sĩ Trịnh Công đánh cũng là 1 ví dụ. Câu chữ ca từ bỏ trong phiên bản nhạc này lấy ý từ hai câu cuối trong bài bác thơ “Mắt buồn” của nhà thơ Bùi Giáng:
Bây giờ riêng đối lập tôi,
Còn hai bé mắt khóc fan một con.
“Người một con” tại chỗ này hẳn là nhằm chỉ “gái một con”. Người phụ nữ sinh bé đầu lòng là phi vào thời kỳ dâng lên của nhan sắc. “Nhất gái một con, nhị thuốc ngon nửa điếu”, “Gái một con trông mòn bé mắt”. Xinh như vậy, ai lại chẳng yêu, duy nhất là so với những trung khu hồn thơ lãng mạn? Tôi còn nguyên hai bé mắt đây, tôi yêu thương em phải nhìn em say đắm, tuy nhiên em quá xa xôi. Tôi “còn hai bé mắt” nhưng lại yêu em tốt vọng, nên chỉ với biết khóc mang đến “người một con” là em đó. Cơ mà nhạc sĩ Trịnh Công sơn lại gọi “khóc người một con” theo nghĩa dùng một con mắt để “khóc người”, khóc đến thiên hạ, cho những người ta, còn bé mắt kia để dành riêng lại “nhìn cuộc sống tôi”, cần mới viết thành:
Còn hai nhỏ mắt, khóc tín đồ một con. Còn hai con mắt, một con khóc người. Con mắt sót lại nhìn cuộc sống tôi...
Có lẽ Trịnh Công sơn nhớ mang đến với điển cố kỉnh “mắt xanh” của Nguyễn Tịch trong câu thơ Kiều:
Bấy lâu nghe giờ má đào,
Mắt xanh chẳng nhằm ai vào gồm không?
Nguyễn Tịch làm quan đời đơn vị Tấn, ưa rượu với đàn, là một trong những nhân đồ dùng trong nhóm “Trúc lâm thất hiền” (bảy fan hiền ở rừng trúc). Ông bao gồm thái độ rất lạ lúc tiếp khách. Giả dụ khách là hạng tín đồ cao nhã thì nhìn bởi cặp mắt xanh, nếu là kẻ tầm thường xuyên thì nhìn bằng cặp đôi mắt trắng.
Ca từ vào “Con đôi mắt còn lại” hoàn toàn khác hoàn toàn với ý nghĩa sâu sắc trong lời thơ “Mắt buồn”. Không những là “đi một dặm” nhưng thôi!
Ngày còn đi học, họ ai lại chẳng mê Truyện Kiều. Gồm điều, nhiều câu những tưởng rất solo giản, đọc lên nghe hết sức êm tai, nhưng đôi lúc ta lại không hiểu biết hết nghĩa, hoặc hiểu sai. Ví dụ như câu tả Kim Trọng:
Phong bốn tài mạo tót vời,
Vào trong phong nhã, ra bên ngoài hào hoa.
Câu 6 thì không tồn tại gì để nói, tuy vậy câu 8 bắt đầu là lạ. “Phong nhã”, “hào hoa” thì người nào cũng hiểu, tuy thế nghĩa cả câu 8 là gì thì chịu! thử hỏi “vào trong” là vào trong đâu, còn “ra ngoài” là ra bên ngoài cái gì? các nhà chú giải, nói cả những người dân tài hoa như cụ già Tản Đà, trần Trọng Kim cũng chỉ phân tích và lý giải chung chung. Nạm Phan Khôi, trong cuốn “Việt ngữ nghiên cứu”, khi bàn về nghĩa những chữ “Trên, Dưới, Trong, Ngoài, Lên, Xuống, Vào, Ra”, lại giải thích:
“Vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa”, là: vào tận vào phong nhã, vượt ra phía bên ngoài hào hoa”.
Ý nói Kim Trọng là quý ông trai “phong nhã hơn toàn bộ cơ thể phong nhã, lịch lãm vượt cả khách hàng hào hoa”. Thú thật, nghe cũng tương đối mơ hồ. Cách hiểu của nạm Phan Khôi cũng là biện pháp hiểu thông thường của nhiều sách chú giải, thường phân tích và lý giải “trong, ngoài” theo nghĩa trái chiều về không gian (ví dụ: vào trong nhà, ra phía bên ngoài đường), hoặc trái lập về môi trường (ví dụ: ở trong phòng và ra phía bên ngoài xã hội).
Tôi cũng bao lần vướng mắc về ý nghĩa sâu sắc của câu thơ này. Chỉ cho đến lúc đọc được bản dịch Truyện Kiều sang chữ thời xưa của ông Trương Cam Vũ thì mới có thể hiểu ra. Ông Trương Cam Vũ dịch câu thơ kia thành một câu thơ chữ hán tuyệt vời: “Nội hoài phong nhã, biểu hào hoa”. Trong câu thơ “Vào trong phong nhã, ra bên ngoài hào hoa” thì “vào trong” có nghĩa là “tiềm ẩn vào bên trong” (nội hoài phong nhã), còn “ra ngoài” tức là “biểu hiện nay ra bên ngoài” (biểu hào hoa). Câu này tả con tín đồ Kim Trọng: phần bên phía trong tâm hồn thì phong nhã, còn phong thái ứng xử vẻ ngoài thì hào hoa. Ông Vũ cũng là một trong những tâm hồn thơ lớn bắt buộc hiểu được thay Tố Như.
Xem thêm: Tổng Hợp Giấy Dán Nền Nhà Giá Rẻ, Giấy Dán Nền Nhà
Trong văn chương tương tự như trong cuộc sống, có tương đối nhiều điều dễ dàng nhưng lại gây hiểu sai, hiểu lầm như vậy đấy. Đôi lúc sự hiểu lầm dẫn đến tình huống khôi hài.
Có một anh thợ tô được thuê đến sơn lại tường trong phòng ngủ của một cặp vợ chồng nọ. Buổi tối, anh ông chồng đi nhậu về, xỉn quá, vịn tay vào tường, lem tùm lum. Sáng hôm sau, ông chồng đi làm, anh thợ đến, bà xã muốn đánh lại chỗ tèm lem trên tường, bèn bảo: